ഉയർന്ന ധനകമ്മിയും കടബാധ്യതകളും ഉള്ളപ്പോൾ തന്നെ ചില സംസ്ഥാനങ്ങൾ വികസന പ്രവർത്തനങ്ങളിലും ക്ഷേമ പദ്ധതികളുടെ നടത്തിപ്പിലും മുന്നിട്ട് നിൽക്കുന്നതായി കാണാം. കേരളം, വെസ്റ്റ് ബംഗാൾ പോലുള്ള സംസ്ഥാനങ്ങൾ കാര്യക്ഷമമായ ക്ഷേമ പദ്ധതികൾ ആസൂത്രണം ചെയ്യുകയും അവരിലെ ജനസമൂഹത്തിന്റെ കൂടുതൽ ക്രിയാത്മകമായ ഉൽപാദന ക്ഷമത ഉറപ്പുവരുത്താനും കാരണമായി. ഇത് സാധ്യമാക്കുന്നത് സംസ്ഥാനങ്ങൾ അവരവരുടെ ഫെഡറൽ അധികാര ഘടനയിൽ നിന്നുകൊണ്ട് ആസൂത്രണങ്ങൾ നിർവഹിക്കുമ്പോൾ ആണ്. കേന്ദ്രത്തെ സംബന്ധിച്ച് സംസ്ഥാനങ്ങൾ അവരുടെ ഫെഡറൽ അധികാര ഘടനയെ ഉപയോഗപ്പെടുത്തി നടത്തുന്ന പദ്ധതികളോട്, വിശിഷ്യാ സാമ്പത്തിക പദ്ധതികളോട് വലിയ താല്പര്യത്തിൽ അല്ല. ഇത്തരം നടപടികൾ കൂടുതൽ സാമ്പത്തിക ബാധ്യതകൾ ഉണ്ടാകുമെന്നാണ് കേന്ദ്രത്തിന്റെ വാദം. ആർട്ടിക്കിൾ 293 (3) (4) ഭരണഘടനപരമായി തന്നെ അതത് സംസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് അവരുടെ കടങ്ങളെയും സാമ്പത്തിക നയങ്ങളെയും നിർണയിക്കാൻ അധികാരം നൽകുന്നുണ്ട്. ഇതിനാൽ ഭരണഘടനപരമായി തന്നെ സംസ്ഥാന സർക്കാറുകൾക്കുള്ള സ്വയംഭരണ അധികാരത്തെ കേന്ദ്രികരിച്ച് കേന്ദ്ര സർക്കാരും വിവിധ സംസ്ഥാന സർക്കാറുകളും തമ്മിൽ തർക്കങ്ങളും സംവാദങ്ങളും നിലനിൽക്കുന്നു.
സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ
സാമ്പത്തിക നിർവഹണം
കോവിഡ് 19 സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ധനസ്ഥിതിയിൽ കാര്യമായ നഷ്ടങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുകയും കേന്ദ്ര – സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളുടെ കടബാധ്യതകൾ വർധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. എന്നിട്ടും സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കായി സാമ്പത്തിക സഹായ പദ്ധതികൾ കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഭാഗത്ത് നിന്ന് ഉണ്ടായില്ല. ആരോഗ്യ മേഖല സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ കൈകാര്യ കർതൃത്വത്തിൽ ആയതിനാൽ തന്നെ മഹാമാരി കാലത്തെ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ആരോഗ്യ മേഖലയിലെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ അവരുടെ ബജറ്റുകളെ നേർത്തതാക്കി. വാക്സിനുകൾ സ്വയം വാങ്ങാനുള്ള പിന്തുണ പോലും വൈകിയാണ് കേന്ദ്രം നൽകിയത്. ലോക്ക്ഡൗൺ സമയത്ത് കുടിയേറ്റ തൊഴിലാളികളും മറ്റ് ദുർബല വിഭാഗങ്ങളും വരുമാന നഷ്ടവുമായി പൊരുതുമ്പോൾ സംസ്ഥാനങ്ങൾ റിസർവ് ബാങ്ക് വഴിയോ, കേന്ദ്ര സർക്കാർ മുഖേനയോ വായ്പ എടുക്കാനുള്ള അവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചു. കേരളം, തമിഴ്നാട്, വെസ്റ്റ് ബംഗാൾ, തെലങ്കാന തുടങ്ങിയ 10 ബി.ജെ.പി ഭരണം ഇല്ലാത്ത സംസ്ഥാനങ്ങൾ കേന്ദ്രത്തിന്റെ നടപടികളിൽ സംശയം പ്രകടിപ്പിക്കുകയും അതിനാൽ തന്നെ അമിതമായി കടം വാങ്ങുന്നത് ഒഴിവാക്കുന്നവരോ ആണ്.
പരിമിതമായ
വരുമാന സ്രോതസ്സുകൾ
ഹരിയാന, കേരള ആന്ധ്രാപ്രദേശ് തുടങ്ങിയ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ നികുതി വരുമാനം അവരുടെ മൊത്തം നികുതി വരുമാന ശേഖരണത്തിന്റെ പകുതിയോളം വരും. മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ പ്രധാന വരുമാന സ്രോതാസ്സ്‌ കേന്ദ്രം നൽകുന്ന വിഹിതമാണ്. ഇവരുടെ പ്രധാന സ്രോതസ്സുകൾ സംസ്ഥാന ചരക്ക് സേവന നികുതി, സംസ്ഥാന എക്‌സൈസ് തീരുവ, വിൽപന നികുതി എന്നിവയാണ്. മിക്ക സംസ്ഥാനങ്ങളും ഫണ്ടുകൾക്കായി കേന്ദ്ര സർക്കാരിനെ ആശ്രയിക്കുന്നത് എങ്ങിനെ എന്നും ഇത് കാണിക്കുന്നു. റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യയുടെ കണക്ക് അനുസരിച്ച് പത്ത് സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ അവരുടെ നികുതി വരുമാനം ക്രമേണ കുറഞ്ഞ് വരികയാണെന്നും ഇത് കടബാധ്യതയിലേക്കും കൂടുതൽ അപകടകരമായ സാമ്പത്തിക നഷ്ടത്തിലേക്കും നയിക്കുമെന്നും വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നു. സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കുള്ള വാടക, ഫീസ്, പിഴ തുടങ്ങിയ നികുതി ഇതര വരുമാനങ്ങൾ അസ്ഥിരമായി തുടരുകയും ചെയ്യുന്നു. സ്വന്തം നികുതി – നികുതിയേതര വരുമാനങ്ങൾ കുറയുന്നത് സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ ചെലവ് അസൂത്രണത്തെ ദോഷകരമായി ബാധിക്കുകയും വിപണി കടമെടുപ്പിനെ ആശ്രയിക്കുന്നത് വർധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. രാജസ്ഥാൻ പഞ്ചാബ് കേരള തുടങ്ങിയ സംസ്ഥാനങ്ങൾ ശേഖരിച്ച അവരുടെ 90 ശതമാനം വരുമാനവും ചെലവാക്കി കഴിഞ്ഞു. റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ, ഈ സംസ്ഥാനങ്ങൾ അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ (infrastructure) ഊർജം (power) തുടങ്ങിയ മേഖലയിൽ കൂടുതൽ മൂലധനം നിക്ഷേപിക്കേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത കൂടുതൽ ഊന്നിപറയുന്നു. അതിലൂടെ ഈ സംസ്ഥാനങ്ങൾ നിർവഹിക്കുന്ന ഇതര ക്ഷേമ പ്രവർത്തനങ്ങളിലൂടെയുള്ള ചിലവിനെ തുലനം ചെയ്യാമെന്നും നിരീക്ഷിക്കുന്നു.
കോവിഡാനന്തര സാഹചര്യം
സംസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് കൂടി വിഹിതമുള്ള വിവിധ പദ്ധതികളുടെ വരുമാനങ്ങൾ കോവിഡിന് ശേഷം കൂടുതൽ കേന്ദ്രത്തിലേക്ക് വന്നു ചേർന്നു.
2022 – 23 ബജറ്റ് വിഹിതം അനുസരിച്ച് കേന്ദ്ര മേഖല പദ്ധതിക്ക് കീഴിലുള്ള മൊത്തം വിഹിതം 3.83 ലക്ഷം കോടി രൂപയാണ്. ഇത് കേന്ദ്രത്തിന്റെ റെവന്യൂ കമ്മിയിലേക്ക് ചേരുന്നു. സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കും ഇതിൽ സംഭാവന ചെയ്യണ്ടതിനാൽ തന്നെ സംസ്ഥാന തലത്തിലുള്ള കുറവ് ഇത് വർധിപ്പിക്കുന്നു.
സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ
ക്ഷേമ പ്രവർത്തനങ്ങൾ
ഓരോ സംസ്ഥാനത്തിനും അതിന്റെ ജനസംഖ്യയുടെ സാമൂഹികവും സാമ്പത്തികവുമായ ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്നതിന് വ്യത്യസ്ത സാമ്പത്തിക ശേഷികളുണ്ട്. എന്നാൽ, ഏതൊരു സംസ്ഥാന സർക്കാരും നിശ്ചയിക്കുന്ന മൊത്തത്തിലുള്ള വികസന മുൻഗണനകൾ ക്ഷേമം വർധിപ്പിക്കുന്ന നടപടികളുമായി അടുത്ത ബന്ധമുള്ളതായിരിക്കണം.
ഈ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ഇന്ത്യയിലെ മൊത്തം മൂന്ന് തരത്തിലാണ് ഉള്ളത്
ബിഹാർ, ഉത്തർപ്രദേശ്, ജാർഖണ്ഡ് മധ്യപ്രദേശ് തുടങ്ങിയവർ ഇനിയും കൂടുതൽ ഈ മേഖലയിൽ ശ്രദ്ധ ചെലുത്താൻ ശ്രമിക്കേണ്ടവരും
ക്ഷേമ പദ്ധതികൾ ആസൂത്രണം ചെയ്യേണ്ടവരുമാണ്.
മഹാരാഷ്ട്ര, രാജസ്ഥാൻ, വെസ്റ്റ് ബംഗാൾ മേഘാലയ തുടങ്ങിയ സംസ്ഥാനങ്ങൾ നിലവിൽ ചെറിയ തോതിലെങ്കിലും പ്രയത്നിക്കുന്നവരാണ്.
കേരള, തമിഴ്നാട്, കർണാടക, തെലങ്കാന പോലുള്ള സംസ്ഥാനങ്ങൾ കൂട്ടത്തിൽ ഏറ്റവും മുൻപന്തിയിൽ ഉള്ളവരാണ്.
കേരള, പഞ്ചാബ്, തെലങ്കാന തുടങ്ങിയ സംസ്ഥാനങ്ങൾ, ഉയർന്ന പൊതു കടം ഉണ്ടായിരുന്നിട്ടും, അടിസ്ഥാന സാമൂഹികവും സാമ്പത്തികവുമായ സേവനങ്ങളിലേക്ക് മെച്ചപ്പെട്ട പ്രവേശനം ഉറപ്പാക്കുകയും മിക്ക വിഭാഗങ്ങളിലും സ്ഥിരതയോടെ മികച്ച പ്രകടനം നടത്തുകയും ചെയ്യുന്നു.
അതേ സമയം, ബിഹാർ, ഉത്തർപ്രദേശ്, മധ്യപ്രദേശ്, അസം, ജാർഖണ്ഡ് തുടങ്ങിയ സംസ്ഥാനങ്ങൾ (അഞ്ചിൽ നാലെണ്ണം ബി.ജെ.പി ഭരിക്കുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളാണ്) മിക്ക സൂചിക സ്തംഭങ്ങളിലും ഏറ്റവും താഴ്ന്ന പ്രകടനം കാഴ്ചവയ്ക്കുകയും, വിവിധ സൂചകങ്ങളിൽ ഏറ്റവും താഴ്ന്ന റാങ്ക് നേടുകയും ചെയ്യുന്നു.
കേന്ദ്രവും സംസ്ഥാനവും
തമ്മിലെ തർക്കങ്ങൾ
കേന്ദ്ര – സംസ്ഥാന ധനമന്ത്രാലയങ്ങൾ തമ്മിലെ സമീപകാല കൈമാറ്റങ്ങളും തർക്കങ്ങളും പരിശോധിച്ചാൽ ബി.ജെ.പി ഇതര സംസ്ഥാങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക സ്വയംഭരണാധികാരം വിനിയോഗിക്കുന്നതിൽ നിന്ന് കേന്ദ്രം എങ്ങനെയാണ് തടസ്സപ്പെടുത്തുന്നത് എന്ന് കാണാം. സംസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് ഉള്ള ധനകമ്മിയെ മാനദണ്ഡമാക്കിയും അവിടങ്ങളിൽ നടക്കുന്ന ക്ഷേമ പദ്ധതികളെ മുൻനിർത്തിയുമാണ് സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കുള്ള അവരുടെ വിഹിതങ്ങൾ നിർണയിക്കേണ്ടത്. അത്തരം നടപടിക്രമങ്ങളിൽ സുതാര്യത ഉണ്ടാവേണ്ടതുണ്ട്. ക്ഷേമപദ്ധതികൾ കേന്ദ്ര – സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളുടെ വരവ് ചിലവ് അളവുകോൽ കൊണ്ട് മനസിലാക്കേണ്ടതിന് അപ്പുറം ഒരു സർക്കാരിന്റെ ജനങ്ങളോടുള്ള അടിസ്ഥാന ഉത്തരവാദിത്വത്തിന്റെ ഭാഗമാണെന്ന് വ്യക്തമാക്കപ്പെടണം.
സംസ്ഥാന ഗവൺമെന്റുകൾക്ക്, കക്ഷി വ്യത്യാസമില്ലാതെ, അവരുടെ വികസന ആവശ്യങ്ങൾക്കായി പരസ്പര സമ്മതത്തോടെയുള്ള സാമ്പത്തിക റോഡ്മാപ്പിന് കീഴിൽ കൂടുതൽ സ്വതന്ത്രമായി കടമെടുക്കുന്നതിനോ അല്ലെങ്കിൽ അവരുടെ സാമ്പത്തികം സ്വന്തമായി കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിനോ പിന്തുണയ്ക്കുന്നതിനോ ഈ ഘട്ടത്തിൽ കേന്ദ്രത്തിന്റെ എല്ലാ പിന്തുണയും ആവശ്യമാണ്.
ഒരു സംസ്ഥാനത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക ഇടം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനും മാക്രോ ഇക്കണോമിക് സ്ഥിരത വർധിപ്പിക്കുന്നതിനും സാമ്പത്തിക സഹകരണവും സുതാര്യമായ പ്രവർത്തനവും അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്. ഏകപക്ഷീയമായ തീരുമാനങ്ങളെടുക്കൽ സംവിധാനങ്ങൾക്കോ പക്ഷപാതപരമായ ഭരണഘടനാ വ്യാഖ്യാനങ്ങൾക്കോ അവിടെ പ്രസക്തിയില്ല, അത് സംസ്ഥാന സർക്കാരുകളും കേന്ദ്ര ധനമന്ത്രാലയവും തമ്മിൽ കൂടുതൽ നേരിട്ടുള്ള ഏറ്റുമുട്ടലുകൾക്കാണ് കാരണമാവുക.
