വെർണൻ ഗോൻസൽവസ്
പ്രിയപ്പെട്ട സ്റ്റാൻ,
നിങ്ങൾ പോയി എന്ന് അവർ പറഞ്ഞ ദിവസം കഴിഞ്ഞിട്ട് ഒരു വർഷം കടന്നു പോയിരിക്കുന്നു. പക്ഷേ, നിങ്ങൾ പോയതായി തോന്നുന്നില്ല. നിങ്ങളെപ്പോലുള്ളവർക്ക് അങ്ങനെ പോകാൻ കഴിയില്ല, കുറഞ്ഞത് എന്നിൽ നിന്ന്. നിങ്ങളുടെ കൂടെ പ്രവർത്തിച്ചവരിൽ നിന്ന് നിങ്ങൾക്ക് എളുപ്പം പോകാൻ സാധിക്കില്ല. യഥാർത്ഥത്തിൽ നിങ്ങൾ പോവുകയല്ല ചെയ്‌തത്‌, നിങ്ങൾ വന്നിരിക്കുകയാണ്. കഴിഞ്ഞ ഒരു വർഷത്തിനിടയിൽ നിങ്ങളെ പരിചയപ്പെട്ട ലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകളിലേക്ക് നിങ്ങൾ വന്നെത്തിയിരിക്കുന്നു. ഇനിയും ദശലക്ഷക്കണക്കിന് ആളുകളിലേക്ക് നിങ്ങൾ വന്നുകൊണ്ടിരിക്കും. കാരണം നിങ്ങൾക്ക് പോകാൻ കഴിയില്ല.
45 വർഷത്തിലേറെയായി നിങ്ങൾ എന്റെ കൂടെയുണ്ട്.1976ൽ ഞാൻ നിങ്ങളോട് പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത് പോലെ, നിങ്ങൾ സോഷ്യൽ അനാലിസിസിനെ കുറിച്ച് സംസാരിച്ച ആ അഞ്ച് ദിവസങ്ങൾ ഒരുപാട് കാലം എന്റെ മനസ്സിൽ തങ്ങി നിന്നു. അന്ന് ഞാനുണ്ടാക്കിയ കുറിപ്പുകളും നിങ്ങളുടെ ബാംഗ്ലൂർ സെന്റർ പുറത്തുവിട്ട ലഘുലേഖകളും വർഷങ്ങളോളം ഞാൻ സൂക്ഷിച്ചു. പിന്നീട് എന്റെ പഠനവും വായനയും വികസിച്ചതോടെ ആ കുറിപ്പുകൾ കാലഹരണപെട്ടുപോയെങ്കിലും നിങ്ങൾ എന്റെ മനസ്സിൽ തുടർന്നു.
നിങ്ങൾക്ക് എങ്ങനെ പോകാനാകും? മനുഷ്യാത്മാവ് വളരെ വിചിത്രമാണ്. ഒരിക്കൽ അത് ഒരാൾക്ക് ഇടം നൽകിയാൽ, പിന്നെ ആ സാനിധ്യം ഇല്ലാതാക്കുക അസാധ്യമാണ്. നിങ്ങൾ ആവേശവും, രോഷവും കൊണ്ടല്ല എന്റെ മനസ്സിനെ സ്പർശിച്ചത്. നിങ്ങളൊരിക്കലും അങ്ങനെയല്ലല്ലോ! നിങ്ങളുടെ രീതി ശാന്തമാണ്, അല്ല ദിവ്യമാണ്. അന്ന് ഞാൻ നിങ്ങളെ കേൾക്കുമ്പോൾ നിശബ്ദമായി എന്റെ ഹൃദയത്തിന്റെ ആഴങ്ങളിലേക്ക് നിങ്ങൾ വഴുതി വീഴുന്നത് ഞാൻ അറിഞ്ഞില്ല. അന്ന് മുതൽ നിങ്ങളെന്റെ ഹൃദയത്തിൽ തുടർന്നു.
പിന്നീട് 44 വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷം ഞാൻ നിങ്ങളെ വീണ്ടും കണ്ടുമുട്ടി – തലോജ സെൻട്രൽ ജയിലിൽ വെച്ച്. എന്നാൽ നിങ്ങളുടെ രൂപം എന്റെ മനസ്സിൽ മായാതെ കിടപ്പുണ്ടായിരുന്നു, ഇപ്പോഴുമുണ്ട്. ഗ്രീൻ ബോർഡിൽ ചോക്ക് കൊണ്ട് ബുള്ളറ്റ് പോയിന്റുകളും, ചാർട്ടുകളും, ഡയഗ്രമുകളുമൊക്കെ കോറിയിടുന്ന മെലിഞ്ഞു നിവർന്ന നിങ്ങളുടെ രൂപം. ഇന്ത്യൻ സമൂഹത്തിന്റെ ക്രൂര സത്യങ്ങളെ വസ്‌തുനിഷ്ഠമായി വിശദീകരിക്കുന്ന നിങ്ങളുടെ ശബ്ദം. ഇതെല്ലം ഞാൻ എങ്ങനെ മറക്കും? മനസ്സിന്റെ കണ്ണിന് ‘ഡിലീറ്റ് കീ’ ഇല്ലല്ലോ. പ്രത്യേകിച്ച് അതിൽ ആഴത്തിൽ പതിഞ്ഞു പോയ കാര്യങ്ങൾ ഒഴിവാക്കാൻ.
തലോജയിൽ വെച്ച് ഞാനൊരിക്കൽ നിങ്ങളോട് പറഞ്ഞത് ഓർക്കുന്നു. നിങ്ങൾ ബോർഡിൽ വളരെ ശ്രദ്ധയോടെ, വ്യക്തമായി എഴുതുന്നത് എങ്ങനെയെന്ന് ഞാൻ ആശ്ചര്യപ്പെടാറുണ്ടെന്ന്. (എന്റെ അധ്യാപന വർഷങ്ങളിൽ എനിക്കത് സാധിച്ചിരുന്നില്ല). ആന്ന് നിങ്ങൾ, പാർക്കിൻസൺസ് ബാധിച്ച, വിറക്കുന്ന കൈകൾ കാണിച്ചുകൊണ്ട് എന്നോട് പറഞ്ഞു; “ഇനിയൊരിക്കലും അതിനു കഴിയില്ലലോ വെർനോൺ, ഇനിയൊരിക്കലും.” അന്നെനിക്ക് അതിനു ഉത്തരമില്ലായിരുന്നു. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ ഞാൻ പറയുന്നു സ്റ്റാൻ, നിങ്ങൾക്ക് തെറ്റ് പറ്റി.
ചില മനുഷ്യർ, അവരുടെ ചില കാര്യങ്ങൾ അങ്ങനെ കെട്ടടങ്ങാൻ വിസ്സമ്മതിക്കുന്നു. നിങ്ങളുടെ എഴുത്തു അങ്ങനെയാണ്. നിങ്ങളുടെ എഴുത്തുകൾ വിറക്കുന്നില്ല, നിശ്ചലമായി നില്കുന്നുമില്ല.നിങ്ങളെ കുറിച്ച്, നിങ്ങൾ ചെയ്തുവെച്ചിട്ടുള്ളതിനെ കുറിച്ച് നൂറുകണക്കിന് എഴുത്തുകളുണ്ട്. അവയിലൂടെ നിങ്ങൾ ഓർമിക്കപെടുകയാണ്, പുനർനിർമ്മിക്കപ്പെടുകയാണ്. ആ എഴുത്തുകൾ വായിക്കുമ്പോൾ നിങ്ങൾക്ക് മരിക്കാൻ കഴിയില്ല എന്നെനിക്ക് വ്യക്തമാകുന്നു- നിങ്ങളുടെ വാക്കുകളിലൂടെ, നിങ്ങൾ നടത്തിയ പോരാട്ടങ്ങളിലൂടെ, നിങ്ങളുടെ ജീവിതത്തിലൂടെ നിങ്ങളിനിയും ജീവിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കും.
തലോജ ജയിലിന്റെ ചുവന്ന കാവാടത്തിലൂടെ നിങ്ങൾ പ്രവേശിക്കുന്നതിന് വളരെ മുമ്പുതന്നെ, നിങ്ങളുടെ രക്തസാക്ഷിത്വം എഴുതപ്പെട്ടിരുന്നു. അവർ എത്രമാത്രം നിങ്ങളെ കൊല്ലാൻ ശ്രമിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നോ അത്രയധികം നിങ്ങൾ ഞങ്ങളുടെ ഹൃദയങ്ങളിൽ ജീവിച്ചുകൊണ്ടിരിന്നു.
ഒന്നിനും വഴങ്ങാതെ.
നിങ്ങളുടെ കഴുത്തിലെ കുരുക്ക് മുറുക്കാൻ അവർ സാവധാനം, വളരെ ശ്രദ്ധയോടെ കരുക്കൾ നീക്കി. 2018 ഓഗസ്റ്റിലെ ആദ്യ റെയ്ഡിന് ശേഷം നിങ്ങൾ അവർക്ക് വഴങ്ങാതെ വന്നപ്പോൾ, നിങ്ങളുടെ കമ്പ്യൂട്ടർ ഹാക്ക് ചെയത് അതിൽ വിചിത്രമായ ചില “തെളിവുകൾ” നട്ടുപിടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്‌തു. പിന്നീട് 2019 ജൂണിൽ അവർ വീണ്ടും വന്നു, അവർ തന്നെ നിങ്ങളുടെ കമ്പ്യൂട്ടറിൽ കയറ്റിയ “തെളിവുകൾ കണ്ടെത്തി” എന്ന് കാണിക്കാൻ.
എന്നാൽ 2020 ഒക്ടോബറിലും പിന്നീട് നവംബറിലും നിങ്ങളുടെ കുറ്റപത്രം വായിക്കുമ്പോൾ ഇതൊന്നും ഞാനോ നിങ്ങളോ അറിഞ്ഞില്ല. യുഎസിലെ ആഴ്സണൽ കൺസൾട്ടിങ്ങിൽ നിന്നും മറ്റുമുള്ള ഫോറൻസിക് റിപ്പോർട്ടുകൾ വന്നപ്പോഴാണ് അവരുടെ ക്രിമിനൽ രീതികൾ നമ്മൾ മനസ്സിലാക്കുന്നത്.
അതറിഞ്ഞപ്പോൾ നിങ്ങളുടെ മുഖത്തെ ഭാവം ഞാൻ ഇപ്പോഴും ഓർക്കുന്നു. നിങ്ങൾ അമ്പരന്നു പോയി – അത്തരം കാര്യങ്ങളൊന്നും നിങ്ങളുടെ കമ്പ്യൂട്ടറിൽ ഒരിക്കലും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല; പിന്നെ ഒരു അഗാധമായ സങ്കടം- അവരുടെ ഗൂഢാലോചനയുടെ പൈശാചിക വക്രത മനസ്സിലാക്കിയപ്പോൾ. പക്ഷേ ഒരിക്കൽ പോലും നിങ്ങൾ ദേഷ്യപെട്ടില്ലലോ സ്റ്റാൻ. നിങ്ങൾ കോപത്തിന് തീർത്തും അപരിചിതനാണ്.
ജയിൽ അധികാരികളെ അസ്വസ്ഥപ്പെടുത്തിയതും അതാണ്. തടവുകാരിൽ നിന്നുള്ള രോഷവും നീരസവും കലാപവുമൊക്കെ അവർ നിരന്തരം കാണുന്നതാണ്. അതിനെ അക്രമവും തന്ത്രങ്ങളും കൊണ്ട് നേരിടുകയും ചെയ്യാറുണ്ട്. എന്നാൽ വിശുദ്ധിയെ എങ്ങനെ നേരിടും? എന്ത് ചെയ്യണമെന്നറിയാതെ അവർ പിൻവാങ്ങി. നിങ്ങളുടെ നാട്ട്യമാണെന്ന് അവർ ആദ്യമൊക്കെ കരുതിയിരിക്കാം, പക്ഷേ അവർ ഒരിക്കലും കണ്ടിട്ടില്ലാത്ത അഗാധമായ നന്മയാണതെന്ന് പിന്നീട് അവർ മനസ്സിലാക്കി. എങ്കിലും അവർ വ്യവസ്ഥയോട് കൂറുള്ളവരായി തുടർന്നു. നിങ്ങളുടെ “സ്ഥാപനപരമായ കൊലപാതകം” (institutional murder) നടപ്പാക്കാൻ മുന്നിട്ടിറങ്ങിയ വ്യവസ്ഥയോട് അവർ സഹകരിച്ചു.
എന്നാൽ അവർ വ്യാമോഹിക്കുകയായിരുന്നു, നിങ്ങളെന്ന തീ അണക്കുമെന്ന്. മരിക്കാൻ കഴിയാത്തതിനെ നശിപ്പിക്കാൻ കഴിയുമെന്ന്. അവർക്കതിന് കഴിഞ്ഞില്ല. നിങ്ങളുടെ ജ്വാല അവരുടെ ഇരുട്ടിലൂടെ കൂടുതൽ പ്രകാശം പരത്തിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നു. ഇനിയൊരു പ്രഭാതം വരെ ആ ജ്വാല നിലനിൽക്കുമെന്ന് തീർച്ച.
സ്റ്റാൻ, അവസാനമായി ഒരു ചെറിയ കാര്യം കൂടി. ജയിലിൽ നിന്ന് ആശുപത്രിയിലേക്ക് പോകുമ്പോൾ നിങ്ങൾ എനിക്ക് തന്ന ആ ബനിയനുകൾ ഓർക്കുന്നുണ്ടോ? ഒരുപക്ഷേ നിങ്ങൾ എല്ലാം മുൻകൂട്ടി കണ്ടിരിക്കാം, തന്റെ പക്കലുള്ള തുച്ഛമായത് പങ്കിടാനുള്ള നിങ്ങളുടെ പ്രവണതയായിരിക്കാം. അന്ന് മുതൽ നൂറിലധികം തവണ ഞാൻ അവ ധരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ചൂടുള്ള ദിവസങ്ങളിൽ അവയെന്നെ തണുപ്പിക്കുന്നു, തണുത്ത ദിനങ്ങളിൽ ഓർമകളുടെ ഇളം ചൂട് നൽകുന്നു. ചില സമയങ്ങളിൽ അവ തടവുകാരുടെ കണ്ണീരൊപ്പുന്നു.
സ്റ്റാൻ, സന്യാസിമാരുടെ തിരുശേഷിപ്പുകൾക്ക് മുമ്പിൽ സമർപ്പിക്കാനോ, വിപ്ലവകാരികളുടെ ശവകുടീരങ്ങളെ ആരാധിക്കാനോ എനിക്കറിയില്ല. അതിനാൽ, നിങ്ങളെ, നിങ്ങളുടെ ഈ ഓർമകളെ സംരക്ഷിക്കാനും പരിപാലിക്കാനുമുള്ള എന്റെ ആഗ്രഹത്തിൽ ഞാൻ അസ്വസ്ഥനാകണോ എന്നെനിക്ക് മനസ്സിലാകുന്നില്ല. പക്ഷെ നിങ്ങളെപ്പോലുള്ളവർ അങ്ങനെയാണ്. നിങ്ങളൊരിക്കലും പിരിഞ്ഞു പോകുന്നില്ല.
സ്നേഹത്തോടെ,
വെർണൻ.
ജയിലിൽ വെച്ച് മരണപ്പെട്ട ഫാദർ സ്റ്റാൻ സ്വാമിയുടെ ചരമ വാർഷികത്തിൽ സഹതടവുകാരൻ എഴുതിയ കത്ത്.
